Meithal puah thawng nih a lauter bal lo. Ralkap aw nih a conter bal lo. Nain tuzan zaan dang he aa lo lo. Meithal puah thawng a theih ahcun a pum a hit dih cang. A tha vuk tiah aa zuk i a khuk in a tla. A ttang a hun i domh cu ti bang a thi an zut. “An ka kah,” tiah a pawng i a dirmi a ralkap hawi cu a chimh hna. Puak an timh nain a al hna. “Zam uh, tuzaan cu kan hnu deuh rua,” a ti pah in a meithal a hawile a pek hna. Siarem lo in aa awttawm mi a hawile cu, “tli cang hme u,” a ti pah khin a hmailei a tlu.
Phuan Manh Lomi Tuanbia
November zaan Hakha khua thli cu a thlik hlanh deng tiang khin a kik nain a pum tu cu a kek lai bang khin a lin. A bawh bu cun a ttang cu aa domh. A zak a hun i thal i van lei a zoh. A umnak in pe za hnih hrawng hla in ttih le lau lung in uico hmanh a tluk lo Kawl ralkap hna nih an meithal heh an puah len thawng khi fiang ual fiang lo ual in a theih.
A thawpi a hun dawp i a tha a hun i hrim. Hakha khuasik zaan, a fim ririar mi van lai i arfi hna a zoh pah khin, “Aw, ka donghnak ni maw” tiah a hmur a phul. An khua, a nu, tleicia a pa, a naule le a thinhnemtu pakhat hnu pakhat in a mitthlam ah an cuang. Tukum Chrismas ka tanh lo hi ta, tiah a mitthli a luan bu in a mirh.
Tutan tuknak khawh in cun khua ah tlun aa tim. Khua a tlun lonak a sau cang. A chungle thawng a thành cang hna. Tuzan te hi timhning in hei tluang sehlaw cu kip cun an khua i an inn, a ihnak te ah a it ding, a nu chuanrawl a unau le he a dum ding, a ngaih zong aa ngaih tuk mi a si. Oidang tawn bang khuami nih a inn khat in an hung len lai i a raltuk nak kong a chim mi ngang ko in an ngai lai. Thihnak le nunnak kar, kuan le vai lakah caan a hmang tawnmi a fapa chimmi tuanbia pawl thin i domh bu in innki tein a ngai tawn vemi a nu muihmai zong a cuang. “Ka fa, India lei tu ah sianginn na peh ko lo. US na ule nih an in zohkhenh khawh tuk ko cu,” tiah a nu nih a rak ti tawn. “Ka nu, hi tluk i ka miphun an tem-in cuahmah le an inn le an lo a rawh, an thih cuahmah lio ah zeitin ramdang ahcun ka kal ngam hnga. Hiti hin cun ka ram ka kaltaak kho lo. Nan duh ahcun ka naule he va kal uh,” tiah a rak leh.
Kawl aw a len bal lonak, Kawlram chuak tiah tangka dahlo cite hmanh a rak phak bal huaha lonak Bawinu tiva kam, Mizoram ramri khua fate ah a chuak. A upat hnupi tiang mah cinmi fang, mah cinmi kawm, mah zuatmi sa in aa cawmmi chungkhar in a tthang. “Kawl loin cun zeihme kan ei lai?” a ti tawntu upa cheukhat pawl bia a theih ah a um sawh kho tawn lo. “Kawlram chuak tiah cite hmanh kan ei bal ttung lo. Mizoram ta hme kan ei tawn ko hi,” tiah a leh tawn hna. Ramri kam khuate pakhat i a lian a tthangmi dirhmun in Kawl loin vawlei a thokka in khua an sak peng khi a fiang. “Kawl lo in cun” a ti tawnmi upa cheukhat pawl cu ngang ko in a tuah tawn hna.
A ttang in a chuak thluahmah mi a thi cu a orhlei kut in aa domh. A khup a van tum i a tawhrolh zaal chung in a thinlung a sining le a pum dihlak in a dawtmi a ngaknu hmanthlak te cu a chuah. “Ka dawt, tuzaan pin cun kan chawn kho ti lai lo,” a ti i a ttang ah a bek. I hnawt lo in a mitthli cu anmah luan in a biang cung ah an luang.
Saveh bantuk tein a taksa a nem i a nun a thiang mi, raltuk i a kal fatin it loin thawng a hngak tawntu a dawt he innchungkhar ser te ding saduh an that tawn. Kan ram i ni thar a tlan tikah hmunkhat ah vawlei hel tti te ding chunmang an man. “I ralring mu,” tiah rel cawk lo in ralram a um caan ah ca a kuat tawn. “Ka dawt, bia kan kamhmi ka tlinh kho rua lai lo,” tiah dinte in a cung i a vangmi thlapa sin tu ah a hmur a hei phul.
Duhsah tein karhlan thawng butkeden aw le Kawl holh nih a hun naih chuahmah khi a king a dai tukmi zaan Hakha zaan ah cun a hnaki nih fiang ririar te khin a theih. Ka sin an phak in cun an ka kah chap lai asiloah ‘Lai rimnam!” tiah an ka chuih len lai, timi a theih. A dawt tukmi ram, a dawt tukmi vawlei nun bu in a hnubik a tak nih a tongh a si lai zong khi a fiang. A celh lo bu in a khel aa let i a ihnak vawlei cu a hnamh. “Kum 24 tiang na ka cawm caah kaa lawm” a ti i a kikmi vawlei te cu a biang in a nenh. Cu lioah ahcun a ke in an hun rawt thluahmah.
An khua, an inn, an lo, a nu, a far, a nau, an biakinn, a hawile, a ralkap hawi hna pakhat hnu pakhat in a mitthlam an cuang. Tipi le la-aw i surcheh le ngahring dawi lio, khan hot le zudawn rian lio pinah a ttap tuk dingmi a nungaknu te a mui te zong fiang ririar in a thi cung i an rawt pah cuahmah cun a mitthlam ah an cuang hna.
“Chun hmanh ah thlachiat an ruah lo tuk caah mipi himnak zawn ruah ah Hakha khua cu kan ukter hna. Zaan tal ahcun kanmah khua kanmah ram a si thei hna seh” tiah hngilhngam lo le ui fir bang zaan ah Hakha khua ralkap a tuah vetu Chin ralkap pasal pakhat dirhmun in miphun caah thih ding cu a ttih bal lo. A ruahcia zong a si. Nain a minung sinak in ram daw pakhat a sinak in a zalenmi Chinram i vun tlon ta ding chunmang cu a man ve hme teh. Sal in a luatmi miphun sinak van teh ve cu a hngilhnganh ve sawk hme teh. Hmanhseh a thaw nih a tlinh ti lo.
An duk tawk in a keng le a paw ah an chuih len nain a fah a thei ti lo. A kut in aa hummi hmanthlak te zeitik ah a thlah a thei ti lo. A thawchuah an hun i varh thluahmah i a mit a maw thluahmah. Cuticun a dawtmi minung, a dawtmi hmunhma le sining vialte cu a dawtmi a ram caah hnuah a kaltaak dih hna. Credit- Mang Hram Kung
